Davranışsal Finans: Kendine Atfetme Eğilimi

Kendine atfetme eğilimi, bireylerin başarılarını kendi yeteneklerine, zekâlarına veya çabalarına atfederken, başarısızlıklarını genellikle dışsal faktörlere, şansa veya olumsuz koşullara bağlama eğilimidir. Bu psikolojik eğilim, bireylerin kendi hatalarını fark etmesini zorlaştırır ve başarısızlıklardan ders çıkarma şansını ortadan kaldırabilir.

Örneğin, bir öğrenci başarılı bir sınav sonucunu zekâsı ve sıkı çalışmasıyla ilişkilendirirken, kötü bir not aldığında bunun sebebini yetersiz eğitim sistemine veya zor bir sınav sorusuna bağlayabilir. Benzer şekilde, bir atlet kazandığı bir oyunu üstün yeteneklerine dayandırırken, kaybettiği bir oyunu kötü hava koşulları veya hakem hatası gibi dışsal etkenlerle açıklayabilir.

Finansal piyasalarda bu eğilim, yatırımcıların işlem sonuçlarına yaklaşımında belirgin bir şekilde gözlemlenir. Yatırımcılar, kazandıkları işlemleri kendi yetenek ve bilgi birikimlerinin bir sonucu olarak değerlendirirken, kaybettikleri işlemleri piyasa koşullarına veya kontrol dışı faktörlere bağlayabilir.

Kendine Atfetme Eğiliminin Finansal Kararlara Etkisi

Kendine atfetme eğilimi, finansal piyasalarda yatırımcıların irrasyonel kararlar almasına yol açabilir ve şu etkileri yaratabilir:

1.Aşırı Özgüven:

Yatırımcılar, birkaç başarılı işlem sonrasında kendilerini üstün yeteneklere sahip bir yatırımcı olarak görme eğilimindedir. Bu durum, aşırı özgüvene yol açarak gereksiz riskler almalarına neden olabilir.

2.Fazla İşlem Yapma:

Yatırımcılar, kendilerine aşırı güven duyduklarında daha fazla alım-satım yapma eğilimine girerler. Bu durum, işlem maliyetlerini artırır ve portföy getirisini olumsuz etkileyebilir.

3.Yetersiz Çeşitlendirme:

Kendine atfetme eğilimine kapılan yatırımcılar, portföylerini yeterince çeşitlendirmeyi ihmal edebilir. Örneğin, bir sektördeki başarılarını genel yeteneklerine atfederek yalnızca o sektöre yatırım yapabilirler, bu da portföy riskini artırır.

4.Karar Yanlılığı:

Yatırımcılar, yalnızca kendi fikirlerini destekleyen bilgilere odaklanabilir ve çelişen bilgileri göz ardı edebilir. Bu durum, objektif bir analiz yapmayı zorlaştırır.

Forex Piyasasında Kendine Affetme Eğilimi Örnekleri

1. Kazançları Yetenekle İlişkilendirme:

Bir Forex yatırımcısı, EUR/USD paritesinde yaptığı işlemlerden art arda kâr ettiğinde, bu başarıyı piyasa koşullarına veya şansa değil, kendi analiz becerilerine bağlayabilir. Ancak, bu özgüvenle daha büyük pozisyonlar açtığında veya kaldıraç oranını artırdığında, beklenmedik bir piyasa dalgalanması sonucu ciddi kayıplar yaşayabilir.

2. Zararları Dışsal Faktörlere Bağlama:

Aynı yatırımcı, USD/JPY paritesinde zarar ettiğinde, bu durumu kendi analizindeki hatalardan ziyade Japonya Merkez Bankası’nın beklenmedik faiz kararına bağlayabilir. Ancak, bu yaklaşım, yatırımcının hatalarını fark etmesini ve gelecekte daha iyi kararlar almasını engeller.

3. Fazla İşlem Yapma Eğilimi:

Bir yatırımcı, GBP/USD paritesinde birkaç başarılı işlem yaptıktan sonra, bu başarısını piyasa bilgisi ve yeteneğiyle ilişkilendirir. Bu özgüvenle sürekli işlem yapmaya başlar ve piyasanın her hareketinde fırsat gördüğüne inanır. Ancak, fazla işlem yapmak işlem maliyetlerini artırır ve kârlılığı düşürür.

4. Yetersiz Çeşitlendirme:

Yatırımcı, AUD/USD paritesinde yaptığı işlemlerden kazanç sağladıktan sonra, bu pariteye aşırı odaklanabilir. Portföyünü çeşitlendirmek yerine yalnızca bu pariteye yatırım yapmaya devam eder. Ancak, Avustralya ekonomisine bağlı riskler arttığında, yatırımcı tüm sermayesini tehlikeye atmış olur.

Kendine Atfetme Eğilimini Aşmak İçin Stratejiler

Kendine atfetme eğiliminin olumsuz etkilerinden korunmak ve daha rasyonel kararlar almak için şu adımlar izlenebilir:

1.Başarı ve Hataları Objektif Olarak Değerlendirin:

Başarılarınızı yalnızca kendi yeteneklerinize bağlamak yerine piyasa koşullarını ve diğer etkileri analiz edin. Benzer şekilde, zararlarınızın nedenlerini dürüstçe değerlendirin ve hatalarınızdan ders çıkarın.

2.Risk Yönetimi Uygulayın:

Pozisyon büyüklüğünüzü ve kaldıraç oranınızı kontrol altında tutarak aşırı risk almayı engelleyin. Risk yönetimi araçları, aşırı özgüvenin zararlarını minimize eder.

3.Portföyünüzü Çeşitlendirin:

Belirli bir sektöre, pariteye veya varlık sınıfına aşırı odaklanmak yerine, yatırımlarınızı farklı varlıklar arasında dağıtarak riskinizi azaltın.

4.Kararlarınızı Belgelendirin:

Yatırım kararlarınızı yazılı bir şekilde kaydedin. Bu, geçmiş işlemlerinizi objektif olarak analiz etmenize ve hatalarınızı fark etmenize yardımcı olur.

5.Duygusal Kontrol Sağlayın:

Kendi analizlerinizi ve kararlarınızı sürekli sorgulayarak duygusal tepkilerden kaçının. Daha disiplinli bir yatırım stratejisi oluşturmak için piyasa verilerine ve objektif analizlere güvenin.

Sonuç

Kendine atfetme eğilimi, yatırımcıların başarılarını abartmasına ve başarısızlıklarını göz ardı etmesine neden olan bir bilişsel yanılgıdır. Bu eğilim, aşırı özgüven, fazla işlem yapma ve yetersiz portföy çeşitlendirme gibi hatalara yol açabilir. Ancak, objektif bir yaklaşımla başarı ve başarısızlıkları analiz etmek, risk yönetimine önem vermek ve piyasa dinamiklerini anlamaya çalışmak, bu eğilimin olumsuz etkilerinden korunmayı sağlar. Forex piyasasında başarılı olmak, yalnızca analiz becerisi değil, aynı zamanda psikolojik farkındalık ve disiplin gerektirir.

Davranışsal finansta bulunan diğer eğilimleri incelemek için tıklayın.