Davranışsal Finans: Zihinsel Muhasebe Eğilimi

Zihinsel muhasebe eğilimi, bireylerin finansal kararlarını, işletmelerin muhasebe bölümlerinde olduğu gibi kategorilere ayırarak zihinsel hesaplar üzerinden yönetmeye çalıştıklarını ifade eder. İnsanlar, finansal olayları analiz etmek, gelir ve giderleri gruplandırmak ve sonuçları değerlendirmek için bu zihinsel hesapları kullanır. Ancak bu eğilim, genellikle mantıksız kararlar alınmasına yol açabilir.

Zihinsel muhasebe eğiliminde, yatırımcılar gelir ve kâr kavramlarını kazanç, harcama ve maliyet kavramlarını ise kayıp olarak değerlendirme eğilimindedir. Örneğin, bir yatırımcı bir varlıktan kâr elde ettiğinde riskten kaçınırken, zarar eden bir yatırımda risk almayı sürdürebilir. Bu, rasyonel bir yaklaşım yerine, duygusal tepkilere dayalı kararların alınmasına neden olabilir.

Zihinsel Muhasebe Eğiliminin Finansal Kararlara Etkisi

Bu bilişsel eğilim, yatırımcı davranışlarında şu şekillerde kendini gösterebilir:

1.Değeri Düşen Varlıkları Elden Çıkarmama:

Yatırımcılar, zamanında değer kazandırmış ancak artık zarara dönüşmüş varlıklarını satmaktan kaçınabilir. Bu varlıkların değer kaybettiğini kabul etmek istemezler ve zararlarını realize etmek yerine bu varlıkları ellerinde tutmaya devam ederler.

2.Gelir ve Sermaye Kazancı Arasında Ayrım Yapma:

Birçok yatırımcı, şirket temettü gelirlerini daha değerli görerek sermaye kazançlarından (örneğin, hisse fiyatındaki artışlardan) ayrı bir şekilde değerlendirir. Ancak, finansal açıdan bu ayrım irrasyonel olabilir ve yatırımcıların portföylerini optimize etmelerini zorlaştırır.

3.Ev Parası Etkisi:

Yatırımcılar, kâr elde ettiklerinde bu kazancı riske atmaya daha istekli hale gelirler. Örneğin, bir yatırımcı sermayesini korurken yalnızca kazançlarından daha yüksek riskli pozisyonlar açabilir. Bu durum, kazanılan paranın “ev parası” gibi görülmesiyle ilişkilidir.

4.Risk Alma Eğilimi:

Gelir ve kâr durumunda yatırımcılar genellikle riskten kaçınırken, zarar eden pozisyonlarda riski artırma eğilimine girebilirler. Bu, zararlarını telafi etme arzusu ile açıklanabilir.

Forex Piyasasında Zihinsel Muhasebe Eğilimi Örnekleri

1. Değeri Düşen Pariteyi Elden Çıkarmama:

Bir Forex yatırımcısı, EUR/USD paritesinde uzun (alış) pozisyon açmıştır. Parite fiyatı başlangıçta yükselmiş ancak sonrasında düşüşe geçmiştir. Yatırımcı, bu düşüşü kabul etmek yerine, “Zararımı realize etmemeliyim, fiyat tekrar yükselecek” düşüncesiyle pozisyonu açık tutmaya devam eder. Ancak, piyasa beklenenden daha fazla düşer ve zarar artar.

2. Swap Gelirlerini Ayrı Değerlendirme:

Bir yatırımcı, faiz farkı nedeniyle swap geliri sağlayan bir paritede (örneğin, AUD/JPY) işlem yapar. Swap gelirlerini kâr olarak değerlendirirken, paritenin fiyatındaki düşüş nedeniyle ana sermayede oluşan zararı göz ardı eder. Bu durum, yatırımcının rasyonel bir risk yönetimi yapmasını engeller.

3. Kazançları Daha Fazla Riske Atma:

Bir yatırımcı, USD/JPY paritesinde yaptığı bir işlemden önemli bir kâr elde eder. Bu kazancı, “Bu para zaten piyasanın parası” düşüncesiyle daha riskli bir paritede (örneğin, egzotik bir parite) işlem yaparak kullanır. Ancak, yüksek riskli işlem başarısız olur ve yatırımcı kazandığı parayı kaybeder.

4. Kayıpları Telafi Etmek İçin Risk Artırma:

Bir yatırımcı, GBP/USD paritesinde zarar ettikten sonra, kaybını hızlı bir şekilde telafi etmek için daha büyük bir pozisyon açar. Bu, yatırımcının kaybını artırabilir, çünkü bu karar duygusal bir tepkiyle alınmıştır.

Zihinsel Muhasebe Eğilimini Aşmak İçin Stratejiler

Zihinsel muhasebe eğilimini yönetmek ve daha rasyonel yatırım kararları alabilmek için şu stratejiler uygulanabilir:

1.Tüm Varlıkları Eşit Değerlendirin:

Portföyünüzdeki tüm varlıkları eşit bir şekilde analiz edin. Kazançları ve kayıpları ayrı hesaplarda değerlendirmek yerine, genel portföy performansına odaklanın.

2.Zararları Kabul Edin:

Bir varlık değer kaybettiğinde, bu kaybı realize etmekten kaçınmayın. Zararı kabullenmek, yeni fırsatlara odaklanmanızı ve sermayenizi daha etkili bir şekilde kullanmanızı sağlar.

3.Kazanç ve Kayıplara Duygusal Bağ Kurmayın:

Finansal kararlarınızı kazanç veya kayıplarınıza dayandırmak yerine, rasyonel analizlere ve piyasa verilerine odaklanın.

4.Risk Yönetimini Önceliklendirin:

Kâr elde ettiğinizde riski artırma veya zarar ettiğinizde daha büyük pozisyonlar açma hatasına düşmeyin. Her işlem için belirli bir risk yönetimi stratejisi uygulayın.

5.Düzenli Performans Analizi Yapın:

Portföyünüzün genel performansını düzenli olarak analiz edin. Zihinsel muhasebe eğilimi nedeniyle bazı varlıkları gereğinden fazla önemsediğinizi fark edebilirsiniz.

Sonuç

Zihinsel muhasebe eğilimi, yatırımcıların finansal kararlarını mantıklı bir şekilde değil, duygusal ve bölümlenmiş bir yaklaşımla almasına yol açabilir. Bu eğilim, zararları kabullenmeme, kazançları gereksiz riske atma ve portföy optimizasyonunu zorlaştırma gibi sorunlara neden olabilir. Ancak, Forex piyasasında başarılı olmak için bu yanılgının farkında olmak, risk yönetimine odaklanmak ve finansal kararları rasyonel bir zeminde değerlendirmek önemlidir. Zihinsel muhasebe eğilimini aşarak daha disiplinli ve kazançlı bir yatırım stratejisi geliştirebilirsiniz.

Davranışsal finansta bulunan diğer eğilimleri incelemek için tıklayın.