Davranışsal Finans: Geçmiş Görüş Eğilimi (Hindsight Bias)

Geçmiş görüş eğilimi, insanların olaylar gerçekleştikten sonra, o olayın sonucunu doğru bir şekilde tahmin ettiklerine inanma eğilimlerini ifade eder. Bu durum, genellikle “Ben zaten biliyordum” etkisi olarak adlandırılır. İnsanlar, bir olayın sonucunu öğrendikten sonra, bu sonucun kaçınılmaz ve açık olduğunu düşünme eğilimindedir. Ancak, bu görüş çoğu zaman gerçeği yansıtmaz ve zihinsel bir yanılgıdır.

Örneğin, bir politikacının seçimi kazandıktan sonra, “Sonuç zaten belliydi, herkes böyle olacağını biliyordu” şeklindeki yorumu geçmiş görüş eğilimine tipik bir örnektir. Finansal piyasalarda da bu eğilim sıkça görülür ve yatırımcıların karar alma süreçlerini olumsuz etkileyebilir.

Geçmiş Görüş Eğiliminin Finansal Kararlara Etkisi

Geçmiş görüş eğilimi, yatırımcıların objektif düşünme yeteneklerini etkileyerek şu durumlara yol açabilir:

1.Üstün Tahmin Yeteneği Algısı:

Yatırımcılar, başarılı bir yatırımın sonucunu önceden doğru bir şekilde tahmin ettiklerine inanabilir. Bu durum, yatırımcıların kendilerine aşırı güven duymasına ve daha yüksek riskler almasına neden olabilir.

2.Geçmiş Hataların Görmezden Gelinmesi:

Yatırımcılar, geçmişte yaptıkları hatalı tahminleri kabullenmekte zorlanır ve bu hataları görmezden gelir. Bu durum, aynı hataların tekrarlanmasına yol açabilir.

3.Yatırım Yöneticilerinin Gereksiz Suçlanması veya Övülmesi:

Bir yatırım fonu kötü performans gösterdiğinde, yatırımcılar fon yöneticisini gereksiz yere suçlayabilir. Buna karşılık, fon iyi performans gösterdiğinde, yöneticiyi orantısız bir şekilde övebilir. Bu durum, yatırımların daha geniş ekonomik veya piyasa koşulları yerine bireysel faktörlere bağlanmasına neden olur.

4.Risk Yönetiminde Zayıflık:

Geçmişte başarılı olan bir yatırımın sonucunun kaçınılmaz olduğuna inanmak, yatırımcıların gelecekteki riskleri küçümsemesine ve yeterli risk yönetimi yapmamasına yol açabilir.

Forex Piyasasında Geçmiş Görüş Eğilimi Örnekleri

1. EUR/USD Paritesindeki Hareketler:

Bir Forex yatırımcısı, EUR/USD paritesinde ani bir yükseliş yaşandıktan sonra, “Bu hareketi zaten bekliyordum” diyebilir. Ancak, bu düşünce genellikle gerçeği yansıtmaz. Yatırımcı, parite hareketinden önce belirsiz olan birçok faktörü göz ardı eder ve sonucu tahmin ettiğine dair hatalı bir inanç geliştirir.

2. USD/JPY’deki Ani Düşüş:

Japonya Merkez Bankası beklenmedik bir faiz kararı aldığında, USD/JPY paritesi aniden düşebilir. Yatırımcılar bu durumu sonradan değerlendirirken, “Bu kararın geleceğini tahmin etmiştim” diyebilir. Ancak, bu genellikle sonuca dayalı bir algıdır ve olay gerçekleşmeden önceki belirsizlikleri görmezden gelir.

3. Yatırım Yönetimine Eleştiri:

Bir yatırımcı, bir Forex fonunun düşük performansı nedeniyle yöneticiyi suçlayabilir. Ancak, fonun başarısızlığında piyasa dinamikleri veya makroekonomik faktörlerin etkisi çok daha belirleyici olabilir. Aynı şekilde, fonun iyi performansı durumunda, yöneticinin katkısı abartılabilir.

4. Risk Yönetimindeki Zayıflık:

Bir yatırımcı, GBP/USD paritesinde başarılı bir işlem yaptıktan sonra, “Bu sonucu zaten bekliyordum” diyerek gelecekteki işlemlerinde daha fazla risk alabilir. Bu durum, yatırımcının aşırı özgüvenle irrasyonel kararlar almasına neden olabilir.

Geçmiş Görüş Eğilimini Aşmak İçin Stratejiler

Bu eğilimin olumsuz etkilerini yönetmek ve daha objektif yatırım kararları alabilmek için şu stratejiler uygulanabilir:

1.Geçmiş Performansı Objektif Değerlendirin:

Yatırım kararlarınızı değerlendirirken, sonucun gerçekleştiği dönemdeki belirsizlikleri göz önünde bulundurun. Başarının ne kadarının analizlerinize, ne kadarının şansa bağlı olduğunu sorgulayın.

2.Yatırım Günlüğü Tutun:

Karar alma sürecinizde hangi bilgilere dayanarak işlem yaptığınızı kaydedin. Bu kayıtlar, gelecekte geçmiş görüş eğilimini yönetmenize yardımcı olabilir.

3.Risk Yönetimine Odaklanın:

Geçmişte başarılı sonuçlar almış olsanız bile, risk yönetimi stratejilerinizden ödün vermeyin. Her işlemde zarar durdur (stop-loss) emirleri gibi araçlar kullanarak kayıplarınızı sınırlayın.

4.Farklı Görüşlere Açık Olun:

Yalnızca kendi görüşlerinizi destekleyen bilgileri değil, bu görüşlere ters düşen analizleri ve tahminleri de değerlendirin. Farklı bakış açıları, daha dengeli kararlar almanıza yardımcı olabilir.

5.Kendi Yeteneklerinizi Eleştirel Değerlendirin:

Başarılı işlemlerinizin yalnızca kendi yeteneklerinizden kaynaklanmadığını ve piyasa koşullarının da etkili olduğunu unutmayın. Bu farkındalık, aşırı özgüvenle hareket etmenizi önleyebilir.

Sonuç

Geçmiş görüş eğilimi, yatırımcıların finansal kararlarını etkileyen önemli bir bilişsel yanılgıdır. Bu eğilim, yatırımcıların geçmişteki belirsizlikleri görmezden gelerek olayların sonucunu tahmin ettiklerine inanmasına yol açar. Forex piyasasında, bu tür bir yanılgı, hatalı kararların tekrarlanmasına, risklerin küçümsenmesine ve aşırı özgüvene neden olabilir. Ancak, yatırım kararlarınızı objektif bir şekilde değerlendirerek, farklı bakış açılarına açık olarak ve risk yönetimi stratejilerine bağlı kalarak bu yanılgının etkilerinden korunabilirsiniz.

Davranışsal finansta bulunan diğer eğilimleri incelemek için tıklayın.